Kiểm soát bệnh đốm trắng ở tôm nuôi (WSD) chưa khi nào là dễ dàng. Bởi đó là một trong những mầm bệnh do virus gây tử vong và thiệt hại lớn nhất trong ngành tôm nuôi trên toàn thế giới và cả ở việt nam. Bài viết này này sẽ giới thiệu tới người nuôi tôm biện pháp kiểm soát đốm trắng hiệu quả nhất hiện nay, hứa hẹn sẽ phần nào giúp người nuôi tôm kiểm soát, phòng bệnh đốm trắng hiệu quả nhất, cho năng suất và chất lượng cao.
Khó kiểm soát bệnh đốm trắng
Bệnh đốm trắng trên tôm đã được biết tới là rất khó kiểm soát, bệnh đốm trắng ảnh hưởng nhiều tới năng suất và chất lượng sản phẩm tôm. Để tìm ra được biện pháp kiểm soát bệnh đốm trắng hiệu quả nhất, chúng ta cùng tìm hiểu về những nguyên nhân bệnh đốm trắng do virus gây ra khó kiểm soát vì:
Mật độ tôm nuôi cao và thức ăn công nghiệp
Trong tự nhiên, tôm có môi trường sống lý tưởng với loại thức ăn lành mạnh và mật độ nuôi thấp. Tuy vậy, hiện nay mọi người chủ yếu nuôi tôm thâm canh.
Việc nuôi tôm ở mật độ cao khiến cho chúng bị stress, làm giảm nguy cơ miễn dịch của tôm, khiến cho virus gây bệnh đốm trắng trên tôm có thời cơ phát triển và lây lan mạnh hơn.
Nhiều loài hoàn toàn có thể trở thành vật chủ trung gian
Dù rằng có rất nhiều loài sinh vật có thể làm vật chủ trung gian giúp virus gây bệnh đốm trắng trên tôm sinh trưởng và phát triển, tuy nhiên chúng lại không bị loại virus này giết chết.
Mặt khác, chúng vẫn sống và giúp virus gây bệnh đốm trắng phát tán rộng ra môi trường xung quanh, giết hại những loài sinh vật khác.
Cấu trúc di truyền đặc biệt quan trọng
Do vật chất di truyền nằm trong tế bào chất thay vì nằm trong nhân nên nhiều biến thể khác nhau của virus có thể gây bệnh đốm trắng và truyền nhiễm trong một đợt dịch khiến cho diễn biến dịch rất phức tạp và khó kiểm soát.
Tôm nuôi có khả năng mắc nhiều bệnh đồng thời
Một lúc bị bệnh đốm trắng hay bất kỳ các bệnh khác, hệ miễn dịch của tôm yếu đi khiến cho tôm rất có thể mắc song song nhiều bệnh cùng lúc. Sự phối hợp giữa các bệnh khiến cho tôm bị nhiễm độc mạnh hơn và tỷ lệ tử vong cũng cao hơn.
Biện pháp kiểm soát bệnh đốm trắng an toàn sinh học
Nghiên cứu và thực tiễn cho thấy, những chiến lược để kiểm soát bệnh đốm trắng trên tôm bao gồm kiểm soát sinh học (đó là việc loại trừ tác nhân gây bệnh từ tôm bố mẹ và tôm giống trong trại giống và trang trại nuôi tôm, không trao đổi nước, xử lý nước với chất khử trùng, sử dụng probiotics, dọn dẹp vệ sinh dụng cụ và thiết bị), chính sách ăn uống chất lượng (sử dụng những sản phẩm bổ sung vào thức ăn có đặc điểm kháng virus, chất kích thích miễn dịch, peptide kháng khuẩn), quản lý thức ăn và đảm bảo điều kiện nuôi dưỡng tối ưu cho tôm nuôi.
Với những tác động như vậy chiến lược cơ bản để phát triển nghề nuôi tôm bao gồm tất cả những phương pháp tiêu chuẩn về an toàn sinh học trên từng ao nuôi cụ thể là kiểm nghiệm và làm hạn chế tác động của vi rút đối với tôm nuôi. Những phương pháp quản lý bệnh đốm trắng an toàn sinh học có thể được bao gồm:
Phương pháp xử lý nước
Việc trước tiên để sử dụng nước cho ao nuôi là nguồn nước phải được xử lý bởi các chất hóa học thường là các chất khử trùng nhằm mục tiêu tiêu diệt virus có trong nguồn nước cũng như các yếu tố nguy cơ khác.
Tuân hành quy trình lắng lọc và xử lý nước triệt để: nên có ao lắng để xử lý nước trước lúc đưa nước vào ao nuôi, nếu không có ao lắng khi lấy nước vào ao nước phải được lọc qua lưới dày để không cho cá tạp và những vật mang mầm bệnh vào ao.
Tuân thủ đầy đủ thao tác khử trùng. Không sử dụng chung dụng cụ, thiết bị giữa các ao nuôi, Chlorine và ozone thường được sử dụng để xử lý nước cấp. Iodine và Chlorine được sử dụng để xử lý những vật mang mầm bệnh khác như dụng cụ, giày dép và quần áo.
Trong công nghệ nuôi tôm tuần hoàn RAS, khâu xử lý nước bằng hệ thống máy lọc UF sẽ loại bỏ hoàn toàn virus gây bệnh đốm trắng trên tôm.
Hàng rào ngăn cua
Sự truyền nhiễm thông qua các vật mang mầm bệnh như cua nên được chặn đứng bởi vì các hàng rào nhằm tránh cua hay những loài giáp xác bò qua lại giữa các ao nuôi.
Tránh sự xâm nhập của những loài giáp xác cua còng tự nhiên nhất là 3 loài (cáy đỏ – Uca arcuata, tôm càng – M. nipponense và tôm gai – E. carinicauda) vào khối hệ thống nuôi bằng việc xử lý kỹ nguồn nước cấp và sử dụng lưới lọc lúc cấp nước vào ao.
Lựa chọn nguồn giống sạch bệnh
Nguồn giống phải không mang virus lúc thả vào ao nuôi và cũng không phải là nguồn chứa virus. Xét nghiệm con giống trước lúc thả nuôi là vô cùng cần thiết và hoàn toàn có thể thực hiện được ở những trang trại nhỏ nhằm mục đích kiểm soát bệnh đốm trắng trên tôm.
Người nuôi cần lựa chọn mua giống ở các doanh nghiệp giống uy tín và sở hữu giấy chứng nhận kiểm dịch. Nếu chưa hoàn toàn tin tưởng tôm giống không nhiễm WSSV hoàn toàn có thể đem mẫu tới xét nghiệm tại các trung tâm xét nghiệm.
Các hàng rào vật lý tiêu chuẩn cần triển khai
Bao gồm việc khử trùng các vật dụng trước lúc đưa vào khu vực nuôi. Hạn chế di chuyển các dụng cụ như lưới, thuyền… nếu chưa được khử trùng. Hạn chế động vật vào ao tôm, nếu có điều kiện thì hoàn toàn có thể rào lưới bao quanh và trên bề mặt ao.
Nếu điều kiện tài chính hạn chế hoàn toàn có thể sử dụng những cắm cọc hoặc giăng dây cột bì nilon ở giữa ao để xua đuổi chim cò.
Tăng sức đề kháng cho tôm
Sử dụng những sản phẩm có β – glucan 1-3, lipopolysaccharides và peptidoglycans để bổ sung vào thức ăn tôm, bổ sung định kỳ hoặc lúc thời tiết thất thường với liều lượng của nhà sản xuất.
Không nên dùng thức ăn có nguồn gốc động vật thủy sản tươi hoặc qua ướp đông để nuôi tôm thịt, nuôi thành thục ngoại trừ trường hợp nguồn thức ăn này được xử lý bởi tia gama hoặc xử lý nhiệt (giữ 700C trong 10 phút);
Lựa chọn mô hình nuôi phù hợp
Những mô hình nuôi tôm siêu thâm canh hoàn toàn khép kín cần đang là giải pháp thích hợp nhất để giảm thiểu rủi ro bệnh dịch trên tôm, trong đó có bệnh đốm trắng.
Nếu bạn cần tư vấn về hệ thống nuôi tôm tuần hoàn RAS, hãy liên hệ với Seaneu để được tư vấn.
Mật độ thả tôm phải phù hợp với hệ thống nuôi để đảm bảo điều kiện tối ưu cho tôm.
Một trong những biện pháp kiểm soát được sự lây lan các mầm bệnh virus do sinh vật mang mầm bệnh là: Phơi khô các ao bị nhiễm bệnh virus; trong quá trình nuôi, nguồn nước sử dụng cho các lần thay nước cần phải lọc hoặc xử lý trong các ao chứa bởi Chlorine -70 ở nồng độ 25ppm (nồng độ tính cho lượng Chlorine nguyên chất). Thay đổi và cải tiến phương pháp khử trùng. Cần nhận ra rằng khử trùng có thể đặc biệt phù hợp riêng đối với từng hệ thống sản xuất của từng người nuôi và chương trình khử trùng phải phù hợp với thực tế trại nuôi không nhất thiết phải theo đúng chương trình chuẩn.