Hiện tượng đục cơ ở tôm thẻ chân trắng xuất hiện ở giai đoạn tôm từ 10 ngày tuổi tới lúc trưởng thành. Khi bị bệnh tôm có những biểu hiện như phần mô cơ xuôi theo cơ thể tôm trở nên trắng đục kèm theo hiện tượng cong thân và tử vong sau 1 thời gian nhiễm bệnh vì không thể duỗi ra được.
Bệnh không lây lan và gây tử vong hàng loạt như bệnh đốm trắng tuy nhiên khị bị nhiễm bệnh tôm sẽ chết ảnh hưởng nghiêm trọng tới hiệu quả kinh tế của vụ nuôi. Bài viết này sẽ chia sẻ trình bày cho quý bà con nguyên nhân gây bệnh đục cơ và cách cải thiện hiệu quả.
1. Nguyên nhân đục cơ do Virus
Một trong những trường hợp tôm bị đục cơ là do virus gây ra, có thể là do vi bào tử trùng (EHP) hoặc cũng rất có thể là do virus IMNV (Infectiuos Myonecrosis Virus) gây ra ở những vùng nước có độ mặn cao. Lúc bị nhiễm bệnh tôm có những dấu hiệu bị đục cơ ở vị trí đuôi tiếp đó lan ra toàn thân, tỷ lệ tử vong tương đối cao có thể lên tới từ 40 – 60% tôm trong ao nuôi. Cho tới nay vẫn chưa có biện pháp chữa trị mà chủ yếu vẫn sử dụng phòng bệnh tổng hợp như không sử dụng tôm bố mẹ nhiễm bệnh trong các trại giống, loại bỏ những tôm bệnh ra khỏi ao nuôi và làm tốt công tác cải tạo và quản lý tốt môi trường ao.
2. Yếu tố nhiệt độ gây ra đục cơ trên tôm
Để kiểm tra sức ăn của tôm bà con thường có thói quen nhấc nhá (sàn, vó) lên khỏi mặt nước. Tôm trong nhá sẽ nhảy lên búng mạnh, gặp nhiệt độ cao, một số con bị cong thân. Đuôi uốn cong chạm tới phần giáp ngực, phần cơ chạy dọc cơ thể sẽ trở nên trắng đục. Khi thả quay về ao, số lượng tôm cong thân sẽ tử vong vì không tự duỗi thẳng lại được. Tương tự, lúc sử dụng chài tôm kiểm tra lúc nắng nóng, lượng tôm đục cơ và cong thân cũng xảy ra nhiều. Để tránh hiện tượng này bà con không nên sử dụng nhá, vó để kiểm tra tôm trong ao lúc thời tiết nắng nóng.
Ngoài ra, hiện tượng tôm cong thân cũng thường xảy ra khi bà con tắt tất cả quạt khí rồi sau đó bật quạt chạy trở lại làm tôm bị “giật mình”, nhiều con sẽ nhảy lên mặt nước tạo thành “làn sóng” chạy dọc theo ao. Một số tôm khi nhảy lên mặt nước sẽ bị cong thân khi tiếp xúc không khí và chuyển sang trắng cơ. Hiện tượng này thường xảy ra vào nửa đêm khi tôm đạt kích cỡ 10 g/con trở lên. Bà con thường không chú ý đến hiện tượng này và đến ngày hôm sau mới phát hiện có tôm chết trong ao. Hiện tượng này thường xảy ra khi thời tiết có nhiệt độ cao và trong ao có tảo giáp phát triển. Mật độ tảo giáp cao làm nước có màu nâu đỏ và khiến tôm yếu đi. Để hạn chế hiện tượng này xảy ra, bà con không nên tắt hết tất cả quạt khí vì bất cứ lý do gì mà nên duy trì hoạt động ít nhất một dàn quạt, kể cả khi cho tôm ăn.
3. Chuyển ao gây sốc cho tôm thẻ chân trắng
Lúc kéo lưới để bắt tôm cho mục đích thu tỉa hay chuyển sang ao mới, một số tôm có khả năng sẽ bị sốc, 1 phần hay toàn bộ cơ thịt của nó sẽ bị trắng đục, hoặc thỉnh thoảng mang sự pha lẫn giữa màu trắng và màu tối khác thường, như màu cam hoặc đỏ hồng. Đa số tôm có màu khác thường này sẽ tử vong sau thời gian ngắn. Những con khác bị nhẹ nếu có hồi phục thì cũng mất vài ngày màu sắc cơ thể mới trở lại thông thường. Cách làm tốt nhất cần kiểm tra sức khỏe của tôm trước lúc chuyển sang ao mới. Nếu bắt đầu chuyển tôm nhưng bắt gặp thấy một vài con chuyển sang trắng đục thì nên tạm ngừng. Nước dùng vận chuyển tôm phải ở nhiệt độ 24 – 250C và hàm lượng oxy cao (5 mg/l trở lên).
Tôm bị sốc do chuyển ao, thu tỉa làm cơ thịt của bị trắng đục hoặc màu cam, đỏ hồng. Ảnh: Tepbac.
4. Hàm lượng oxy thấp có phải nguyên nhân gây đục cơ trên tôm?
Lượng oxy trong nước ao nuôi sẽ thấp nếu không lắp đủ những dàn quạt khí tương ứng trọng lượng tôm trong ao. Theo kinh nghiệm, mỗi sức ngựa (HP) máy quạt nước sẽ cung cấp đủ ôxy cho 400 – 500 kg tôm thẻ. Bà con nên đo lường và tính toán số lượng dàn quạt nước vừa đủ cung cấp ôxy cho lượng tôm có trong ao.
Bên cạnh đó, địa điểm đặt dàn quạt nước cũng rất quan trọng, tiến hành lắp ráp những dàn quạt nước đúng địa điểm sẽ tạo nên được dòng chảy quy tụ chất thải vào giữa ao, làm đáy ao luôn luôn sạch sẽ, song song hàm lượng ôxy được khuyếch tán vào mọi vị trí trong ao, nhất là giữa ao, nơi diễn ra sự phân huỷ những chất hữu cơ được tích tụ từ xác tảo tàn và thức ăn dư thừa. Quy trình phân hủy những chất hữu cơ tăng lên trong suốt vụ nuôi và đấy là nguyên nhân làm lượng ôxy trong nước giảm xuống thấp. Chất thải hữu cơ tích tụ trong ao sẽ được vi khuẩn phân hủy và hoạt động sống của chúng cũng rất cần một lượng lớn ôxy.
Lúc trời có nhiều mây mù hoặc mưa vài ngày liên tiếp, tảo sẽ không thể quang hợp tốt và sẽ không tạo ra nhiều ôxy. Trong khi đó, mỗi sinh vật sống trong ao (bao gồm tất cả tôm, tảo và vi sinh vật) đều sử dụng ôxy. Ôxy hoà tan trong nước không đều và rất thấp ở giữa ao, nhất là những ao không có sự trao đổi nước thường xuyên và thả tôm mật độ cao. Lúc có nhiều tôm, người nuôi phải cung cấp nhiều thức ăn và màu nước ao sẽ đậm vì tảo phát triển dày đặc.
Theo nghiên cứu từ phòng thí nghiệm Aquaculture Business Research Center của ĐH Kasetsart, Thái Lan: Nếu ôxy trong ao tôm từ 4 mg/l trở lên, cơ thể tôm có màu sáng bình thường; những ao nuôi mật độ cao và ôxy hòa tan thấp thì tôm có khả năng sẽ bị stress và cơ thể sẽ có xu hướng chuyển thành màu trắng hay mờ đục. Lúc hàm lượng ôxy xuống thấp 1,7 ppm thì tôm sẽ bơi lên phía trên mặt nước (tôm nổi đầu) và đa số sẽ tử vong lúc lột xác. Bà con nên duy trì quạt nước cung cấp đủ hàm lượng ôxy hòa tan cho ao nuôi, giúp tôm hô hấp tốt và phát triển nhanh chóng.
5. Tôm bị thiếu khoáng chất
Thiếu một trong những vi khoáng thiết yếu như Ca, Mg, P, Mn… đấy là nguyên nhân chính làm những sắc tố trong cơ thịt tôm không đủ để hình thành gây đục cơ và làm tôm không duỗi thẳng được lúc cong thân. Vì vậy bà con cần cung cấp chất khoáng ngay từ đầu trong quy trình nuôi.
Bên trên đây là các nguyên nhân gây đục cơ trên tôm, lúc phát hiện tôm mang biểu lộ của bệnh đục cơ, bà con nên dựa vào tình huống cụ thể để có những biện pháp xử lý 1 cách kịp thời và hiệu quả.